İnfertilite

İnfertilite

Sorunuz mu var?

İletişim formumuzu doldurarak, bizi arayarak ya da mail göndererek randevu alın. Sizlere destek olmaktan mutluluk duyarız.

0536 341 44 22

info@lalesusankarakis.com

İLETİŞİME GEÇİN

Açıklayıcı Dökümanlar

İnfertilite

İnfertilite Nedir?

İnfertilite 12 ay boyunca korunmasız ve düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik olmaması durumudur. Kadınlarda doğurganlığın ilerleyen yaş ile orantılı olarak azalmasından dolayı, kadın yaşının 35 üzeri olduğu çiftlerde bu süre 6 ay olarak kabul edilir.  Gunumuzde sık rastlanan bir durum olan infertilite, doğurganlık çağındaki çiftlerin yaklaşık %15’inde görülür. Çiftlerde eşlerden birinde veya her ikisinde bulunan sağlık sorunları infertiliteye sebep olabilir. Bazı çiftlerde infertilite için altta yatan herhangi bir sebep bulunamayabilir.

Çocuk sahibi olmakta zorlanan  çiftlerde infertilite sebeplerinin saptanabilmesi için her iki eşe de belli testler uygulanır.

İnfertilite Sebepleri

İnfertilite kadına, erkeğe veya her ikisine de bağlı nedenlerle ortaya çıkabilir. Normal bir adet döngusunde gebelik olabilmesi için sağ veya sol yumurtalıktan gelişerek olgunlasan bir yumurtanın yumurtalıktan salınması ve sperm ile döllenerek tüpler arayıcılığı ile rahime taşınarak endometrium olarak adlandırılan rahim iç zarına yerleşmesi gerekir. Bu aşamalardan herhangi birinde görülen aksaklık, infertiliteye sebep olabilir.

İnfertilite kadına, erkeğe veya her ikisine de bağlı nedenlerle ortaya çıkabilir. Normal bir adet döngusunde gebelik olabilmesi için sağ veya sol yumurtalıktan gelişerek olgunlasan bir yumurtanın yumurtalıktan salınması ve sperm ile döllenerek tüpler arayıcılığı ile rahime taşınarak endometrium olarak adlandırılan rahim iç zarına yerleşmesi gerekir. Bu aşamalardan herhangi birinde görülen aksaklık, infertiliteye sebep olabilir.

Kadına Bağlı Sebepler

  • Yumurtlama problemleri
  • Azalmış yumurta sayısı veya kalitesi
  • Fallop tüpü hasarı ve pelvik yapışıklık
  • Uterin myom
  • Yapısal uterin anomali
  • Endometriosis

  • Servikal faktörler

Erkeğe Bağlı Sebepler

  • Hipogonadotropik hipogonadizm
  • Testiküler sperm üretim defektleri
  • Sperm transport problemleri
  • İdiopatik erkek infertilitesi

Kadına Bağlı Sebepler

Yumurtlama problemleri: Az sıklıkta yumurtlama olması veya hiç yumurtlama olmaması gebeliğe engel teşkil edebilen durumlardır. Hiperprolaktinemi, hipertiroidizm, polikistik over sendromu gibi hormonal hastalıklarda yumurtlama problemine bağlı olarak infertilite görülübilir.

Azalmış yumurta sayısı veya kalitesi : Kadınlarda doğurganlığı etkileyen en önemli sebeplerden biri yaştır. Yaş ilerledikçe yumurta sayısı ve kalitesi azalır. Bunun yanında sigara, radyasyon, kemoterapi ve otoimmmun hastalıklar yumurta sayısının ve kalitesinin azalmasını hızlandırabilir. Kalitesi azalan yumurtalarda döllenme sonrası hücre bölünmesi problemleri artarak sağlıklı gebelik oranları düşer.

Fallop tüpü hasarı ve pelvik yapışıklık: Tubal hastalıklar ve pelvis içerisindeki organlar arası yapışıklıklar yumurta ve spermin tüp içinde ilerlemesine engel olabilir. Tüplerin hasar görmesinin en sık sebebi klamidya veya gonore gibi geçirilmiş karın içi enfeksiyonlardır. Karın içinde yapışıklıklara neden olarak sperm ve yumurtanın tüp içerisinde ilerlemesine engel teşkil edebilecek diğer nedenler arasında pelvik tuberkuloz enfeksiyonu, apendisit, enflamatuar barsak hastalığı, geçirilmiş pelvik cerrahi ve endometriosis gibi hastalıklar sayılabillr. Tüplerin yumurtalığa yakın uçlarından tıkanması ve içlerinin sıvıyla dolması sonucu gelişen hidrosalpenks durumunda ise gerekli cerrahi uygulanmadığı taktirde tüp bebek tedavisi sonrası gebelik oranlarında da düşüş izlenir.

Uterin myom: Myomlar rahimin kas tabakasından kaynaklanan ve sık görülen iyi huylu kitlesel yapılardır. Bazı myomlar yerleşim veya boyut itibariyle mekanik olarak gebelik gelişimine engel olabilir.

Yapısal uterin anomali: Rahimin edinilmiş veya kalıtsal anomalileri embriyonun rahim iç zarına sağlıklı şekilde yerleşmesine engel olarak infertilliteye veya tekrarlayan gebelik kayıplarına sebep olabilir.  Geçirilmiş rahim içi işlemler sonrası gelişebilen rahim içerisindeki yapışıklıklar veya buyuk endometrial polipler aynı mekanizma ile infertiliteye sebep olabilir.

Endometriosis: Endometriosis rahim iç zarını oluşturan endometrium dokusunun çeşitli yollarla rahim dışına taşınması ve karın içerisinde farklı organlar üzerine yerleşmesiyle gelişen kronik bir hastalıktır. Rahim dışındaki endometrium dokusu, bulunduğu bölgede iltihaplanmaya sebep olarak yapısal ve işlevsel problemlere yol açar. Yumurtalıklarda yerleştiğinde oluşan kistik yapıya endometrioma (çikolata kisti) denir ve endometriomalar yumurta kalitesini ve sayısını azaltabilir. Karın içerisinde oluşan iltihabi ortam aynı zamanda spermlerin ve yumurtanın tüplerde ilerlemesine engel olarak, rahimde embriyonun endometrium dokusunda yerleşmesine engel olabilir.

Servikal faktörler: Rahimin vajinayla ilişkili alt segmenti olan servikal bölgeye yapılan konizasyon gibi cerrahi işemler veya geçirilen travma sonrası servikste gelişebilecek daralmalar spermin yumurtaya ulaşmasını önleyerek döllenmeye engel olabilir. Servikal kanalda bulunan polip gibi yapılar da mekanik olarak infertiliteye sebep olabilir.

Erkeğe Bağlı Sebepler

İnfertil erkeklerin büyük bir çoğunluğunda sperm konsantrasyonunda veya kalitesinde düşüklük mevcuttur. Sperm hareketliliğinde azalma durumu astenozoospermi; sperm morfolojisinde (şeklinde) anormallik teratozoospermi; sperm sayısının düşük olması oligozoospermi; menide hiç sperm buluhnamamsı durumu azospermi olarak adlandırılır. İnfertil erkeklerin küçük bir kısmında sperm sayısı, hareketi ve şekli normal olmasına ragmen gebelik elde edilemez, buna idiopatik erkek infertilitesi denir.

Erkeklerde sperm üretiminin olabilmesi için beyinde bulunan hipotalamus ve hipofiz bezinden testisleri uyararak testosterone sentezini sağlayacak GnRH, LH ve FSH hormonlarının salınması gerekir.

Hipogonadotropik hipogonadizm: Bazı hormonal veya sistemik hastalıklar hipotalamus veya hipofiz bezini etkileyerek LH veya FSH salınımını azaltır. Azalmış LH veya FSH salınımı testislerde sperm uretiminin düşmesine ve infertiliteye sebep olabilir.

Testiküler sperm üretim defektleri: Erkek infertilitesinin %70-80’i bu kategoride yer alır. Testiste sperm üretimine engel olabilecek nedenler arasında geçirilmiş kemoterapi, radyoterapi veya Kinefelter Sendromu gibi genetik sebepler sayılabilse de genellikle testiküler disfonksiyonun altta yatan sebebini saptamak mümkün değildir.

Sperm transport problemleri: Spermler üretildikten sonra testislerde belli kanallardan geçerek olgunlaşma sürecine girer. Sperm olgunlaşmasında ve transportundarol alan  en önemli yapılardan biri epididimistir. Vas deferens, spermlerin epididimisten uretraya taşınmasına ve burada seminal vesikül ve prostat salgıları ile karışmasına yardımcı olur. Epididimis veya vas deferenste oluşan problemler infertiliteye sebep olabilir. Erektil disfonksiyon, prematür ejakülasyon, düşük sıklıkta ilişkide bulunma( haftada 2 kereden az) erkek infertilitesine neden olabilen diğer faktörlerdir.

İdiopatik erkek infertilitesi: Sperm parametrelerinde herhangi bir anormallik saptanmamasına ragmen çocuk sahibi olamayan erkeklere konan tanıdır ve infertile erkeklerin %10-20’sinde görülür.

Diğer Sebepler

Bağışıklık sistemi ilke ilişkili faktörler: Çölyak hastalığı, sistemik lupus eritematosus, myastaneia gravis gibi bazı otoimmun hastalıkları olan bireylerde infertilite olasılığının daha yüksek olduğu saptanmıştır. Ancak henüz bu hastalıklar ve infertilite arasında direk bir sebep sonuç ilişkisi kanıtlananamamış olduğu için infertile çiftlerde immunolojik testlerin yapılması rutin olarak önerilmemektedir.

Genetik nedenler: İnfertil çiftlerde sayısal ve yapısal karyotip anomalisi (trizomi, mozaisizm, translokasyon) sıklığı genel populasyona göre artmıştır.  İnfertilite ile lişkili izlenen en sık sayısal anomaliler kadınlarda 45, X (Turner Sendromu) ve erkeklerde 47, XXY (Klinefelter Sendromu)’dir. Bunun yanında FSH reseptörü, LH reseptörü, FMR, 1 TUBB8 gibi doğurganlığı etkileyen genlerde oluşan mutasyonların infertiliteyle ilişkili olduğu saptanmıştır.

Açıklanamayan infertilite: Detaylı bir değerlendirme ve araştırma sonrası infertiliteye sebep olabilecek herhangi bir sebep bulunamayan çiftlerde konulan tanıdır. Genellikle testlerle ortaya konması mümkün olmayan yumurta kalitesi, sperm kalitesi veya endometrial reseptivitede hücresel düzeyde problemlerin bir arada bulunduğu bir durumdur.

İnfertilite Testleri

İnfertilite değerlendirmesine ne zaman başlanması gerektiğine karar verilirken göz önünde bulundurulması gereken en önemli faktör kadın yaşıdır.  35 yaşın altındaki kadınlarda 12 aylık korunmasız ilişkiye ragmen gebelik olmadığı takdirde tanısal testler yapılabilir. Yaşı 35 üzeri olan, adet düzensizliği hikayesi, bilinen tubal hastalık veya endometriosis şüphesi olan kadınlarda 6 aylık korunmasız ilişki sonrası gebelik olmaz ise değerlendirmeye başlanabilir. Kemoterapi veya radyoterapi hikayesi olan veya yaşı 40 üzeri olan kadınlarda herhangi bir bekleme süresi olmadan değerlendirmeye başlanabilir.

Araştırmaya alınan çiftlerde infertiliteye sebep olabilecek birden fazla faktörün olabileceği göz önünde bulundurularak hem kadın hem erkeğin eş zamanlı olarak değerlendirilmesi önemlidir.

Çiftlerin tanısal değerlendirmesine tıbbi hikaye ile başlanır. Tıbbi hikayede infertilite süresi, daha önce uygulanan tedaviler, adet döngüsünün süresi, geçirilmiş cerrahi işlemler, kullanılan ilaçlar, varsa önceki gebeliklerin hikayesi, cinsel ilişki sıklığı, ailede infertilite, genetik veya metabolik hastalık hikayesi, egzersiz sıklığı, beslenme alışkanlıkları gibi noktalara dikkat edilir.

Hikaye alındıktan sonra yapılan fizik muayenede infertiliteye neden olabilecek bulgulara dikkat edilir. Aşırı yüksek veya düşük vücut ağırlığı düşük doğurganlik ile ilişkili olduğu için eşlerin beden kitle indeksi ölçülür. Kadınlarda meme gelişimi, tüylenmede artış olup olmadığı, akne varlığı gibi faktörler hormonal hastalıklar açısından fikir verebilirken, vajinal muayene ile rahimin yapısal anomalileri saptanabilir. Pelvik muayenede büyümüş bir rahim veya ağrılı serviks hareketleri myom veya karın içi enfeksiyona işaret edebilir

Fizik muayene sonrası çiftlerden belli bazı testler istenir.

Bu testlerden en temel olaları bu şekildedir:

  • Erkek faktörünün değerlendirilmesi için spermiyogram
  • Rahimin ve yumurtalıkların değerlendirilmesi için pelvik ultrasonografi
  • Tüplerin açık olup olmadığını ve rahimin şeklini belirleyebilmek için histerosalpingografi
  • Yumurtalık rezervinin değerlendirilmesi için kanda AMH (Antimüllerian Hormon) testi ve ultrason ile antral folikül sayımı
  • TSH
  • Prolaktin

İnfertilite Tedavileri

Kadın İnfertilitesinin Tedavisi

İnfertilite için altta yatan sebep saptanabilirse, sebepe yönelik bir tedavi stratejisi uygulanır. Çiftlere ayrıca doğurganlığı artırabilme adına sigaranın bırakılması, fazla kahve ve alkol tüketiminden kaçınılması, sağlıklı beslenmeye özen gösterilmesi gibi hayat tarzı değişilkikleri yapmaları konusunda önerilerde bulunulur.

Uygulanabilecek tedaviler arasında ilaç tedavisi, cerrahi tedavi, intrauterin inseminasyon veya tüp bebek tedavisi yer alabilir.

Yumurtlama problemleri: Over yetmezliği dışındaki sebeplerle yumurtlama problemi olan hastalarda klomen sitrat veya aromataz inhibitörü gibi hapların kısa süreli kulanımıyla yumurtlama sağlanabilir. Bu ilaçlara dirençli kadınlarda gonadotropin hormonları içeren enjeksiyonlarla yumurtalıklar uyarılır ve ovulasyon sağlanabilir.  Prolaktin yüksekliğine bağlı yumurtlama problemlerinde dopamin agonistleri kullanılarak yumurtlama sağlanabilir.

Tubal tıkanıklık ve hidrosalpenks: 2 tüpten birinin yumurtalığa yakın ucundan tıkanması ve sıvı ile dolması (hidrosalpenks) nedeniyle oluşan infertilite durumunda tıkalı tüpün cerrahi olarak çıkarılması ya da tüpün rahim ile bağlantısının kesilmesi ile gebelik mümkün hale gelebilir. Hidrosalpenks durumunda yapılan cerrahi, hem normal yolla hem de tüp bebek tedavisi ile gebelik oranlarının artmasını sağlar.

Endometriosis: Hastalığın derecesine  göre endometriotik odakların cerrahi olarak çıkarılması veya direk tüp bebek tedavisi ile gebelik sağlanabilir

Rahim ile ilgili problemler: Rahim iç duvarına yakın myomların, endometrial poliplerin, uterin septumun veya yapışıklıkların histeroskopik veya laparoskopik cerrahi ile düzeltilmesi sonrası gebelik oranları artabilir.

Erkek İnfertilitesinin Tedavisi

İnfertil erkeklerin çok küçük bir grubunda ilaç veya cerrahi tedaviyle gebelik elde edilebilir. Çocuk sahibi olamayan erkeklerin büyük bir çoğunluğunda en etkili tedavi yöntemi tüp bebek tedavisidir.

Hipogonadotropik hipogonadizm: Beyinden salınan LH ve FSH hormonlarının eksikliklerinde (hipogonadotropik hipogonadizm) gonadotropin replasman tedavisi ile testisler uyarılarak sperm üretimi sağlanabilir.

Varikosel: Varikosel cerrahisi sadece muayene ile saptanabilen ileri seviye durumlarda ve sperm parametrelerinde anormallik veya ağrı gibi şikayetleri olan erkeklerde önerilebilir, ancak gebelik olasılığını artırma konusundaki etkileri kanıtlanmamıştır.

Oligozoospermi(düşük sperm sayısı): Sperm sayısı normalin altında olan ancak toplam hareketli sperm sayısı 5 milyon ve uzeri olan erkeklerde intrauterin inseminasyon yöntemi ile konsantrasyonu artırılmış sperm örneğinin rahim içine enjekte edilmesiyle gebelik elde edilebilir. Ancak bu yöntemin başarı şansı çok yüksek olmaması nedeniyle bir kaç deneme sonrası başarısızlık halinde tüp bebek tedavisi uygulanabilir. Total hareketli sperm sayısı daha düşük olan çiftlerde direk tüp bebek tedavisi uygulamak daha hızlı başarı sağlar.

Azospermi: Sperm örneğinde hiç sperm hücresine rastlanmayan erkeklerde testisten elde edilen sperm ile yapılan tüp bebek tedavisi ile gebelik elde etmek mümkündür.

Sperm transport defektleri: Erektil disfonksiyon, retrograd ejakülasyon, vas deferens okluzyonu veya yokluğu gibi durumlarda tüp bebek tedavisi ile gebelik elde edilebilir.

Tedaviler

Op. Dr. Lale Susan Karakış

İnfertilite

İnfertilite hem kadın hem de erkek kaynaklı faktörlerden dolayı ortaya çıkabilir, tedavi edilebilir.

Op. Dr. Lale Susan Karakış

Tüp Bebek Tedavisi

Tüp bebek tedavisi, infertil çiftler için en etkili yardımcı üreme tekniklerinden biridir.

Design A Geek Marketer